Vervolgopleiding tot medisch specialist volop in beweging
De opleiding tot medisch specialist is aan het veranderen. De
'meestergezel-constructie', waarbij je als assistent in opleiding tot medisch
specialist (AIOS) na zes jaar het vak van chirurg inrolde, behoort binnenkort
tot het verleden. Bij de AIOS-opleiding nieuwe stijl is digitalisering het
toverwoord, waarbij een Canadees onderwijsmodel uit 1996 richtinggevend is.
Termen als competenties, e-learning, e-portfolio en e-skills zullen de boventoon
gaan voeren in de moderne medische vervolgopleiding. Om een goed beeld te
krijgen van het aanbod en de mogelijkheden van de opleiding nieuwe stijl, wordt
op 12 september in het UMC Utrecht het symposium 'E-learning en het E-portfolio in de moderne
vervolgopleiding tot medisch specialist' gehouden.
Door Frits de
Jong
Stilzitten is niet Marlies Schijven meest favoriete hobby.
Bezig zijn daarentegen wel. Zo rondde zij een doctoraalstudie
gezondheidswetenschappen af aan de Universiteit van Maastricht, vond zich daarna
nog te jong om al aan het werk te gaan, besloot een propedeuse geneeskunde te
halen, werd toegevoegd onderzoeker bij het Skillslab van diezelfde Universiteit,
behaalde een bul geneeskunde, begon hierna als assistent chirurg in het
Catharina-ziekenhuis in haar geboortestad Eindhoven en na zes jaar mocht ze zich
zelf chirurg noemen. Nu werkt ze in het Universitair Medisch Centrum Utrecht,
waar ze naast haar werk als chirurg (Divisie Heelkunde) verbonden is aan het
Expertisecentrum voor Onderwijs en Opleiding, een aan het UMC gelieerd instituut
dat onderwijskundige kennis ten aanzien van opleidingen in de gezondheidszorg
bundelt.
Het is ook Marlies Schijven die met name verantwoordelijk is
voor het symposium 'E-learning en het E-portfolio in de moderne
vervolgopleiding tot medisch specialist - Door digitaal netwerken vernieuwend
opereren', dat op woensdag 12 september in het UMC Utrecht wordt gehouden. "Het
belooft druk te worden. Er zijn nu al meer dan 140 inschrijvingen binnen, en dat
een maand voor het symposium. Het geeft wel aan dat het onderwerp binnen de
medische wereld leeft", aldus Schijven. Aanleiding voor het symposium is de
modernisering die momenteel plaatsvindt binnen de gezondheidszorg, en waarvan de
eerste aanzetten in 2002 door de NVVG (Nederlandse Vereniging voor
Verzekeringsgeneeskunde) werden genomen.
CanMEDS
De roep om
modernisering binnen de gezondheidszorg in het algemeen en de medische
vervolgopleidingen in het bijzonder werd onder meer ingegeven door de toename
van kennis van patiënten door de komst van internet, de diversiteit van
zorgverleners, de verdergaande specialisatie en de toename van parttime werkende
specialisten. Het leidde ertoe dat eind 2004 het Centraal College voor Medische
Specialismen (CCMS), samen met het College voor Huisartsgeneeskunde,
Verpleeghuisgeneeskunde en medische zorg voor verstandelijk gehandicapten (CHVG)
en het College voor Sociale Geneeskunde (CSG), het initiatief nam om de (27)
vervolgopleidingen samen met de wetenschappelijke verenigingen te moderniseren.
Het initiatief werd omarmd door het College voor de Beroepen en Opleidingen in
de Gezondheidszorg (CBOG) en ondergebracht in het Project Modernisering Medische
Vervolgopleidingen (MMV), dat eind dit jaar zal worden afgerond.
De
modernisering van de medische vervolgopleidingen is gebaseerd op het CanMEDS-model (Canadian Medical Education Directions for
Specialists), een methode die gestoeld is op de gedachte dat naast het
competentiegebied medisch handelen de vakoverstijgende competentiegebieden
communicatie, samenwerken, kennis en wetenschap, organisatie, maatschappelijk
handelen en professionaliteit noodzakelijk zijn om een goede specialist te
worden. In het CanMEDS-model wordt, aan de hand van de zeven
competentiegebieden, het competentieprofiel van de AIOS opgemaakt en ontwikkeld.
"In het logische verlengde daarvan ligt de vraag hóe dat profiel inzichtelijk
ingevuld kan worden. Daarvoor is het portfolio in de medische vervolgopleiding
ingesteld. We hebben de afgelopen maanden gemerkt dat er veel vragen rondom
(e-)portfolio's leven, en daarom dan ook dat het een van de hoofdthema's van het
symposium is geworden", aldus Marlies
Schijven.
'Plaatsbepaling'
De (nu al) grote interesse voor het
symposium wordt mogelijk in de hand gewerkt door de verplichting om in de nieuwe
opleidingsplannen, die voor het eind van dit jaar geschreven moeten zijn, een
portfolio volgens het CanMEDS-model op te nemen. Schijven: "En dat portfolio is
er in verschillende soorten en maten. Vrest, WebCT, Blackboard, Winvision, Three
Ships, het open source portfolio: over keus is niet te klagen, en dan heb ik het
nog niets eens over de vele applicaties (e-learning, simulaties, Virtual
Reality, e-based vaardigheidstrainingen) die er zijn om de huidige AISO zo
efficiënt mogelijk toetsbare kennis en vaardigheden bij te brengen. Dat is een
belangrijk doel van deze dag: laten zien wat er is, zonder daarbij een
specifieke voorkeur uit te spreken. Daarvoor zal een aparte ruimte worden
ingericht, de foyer, waar een keus aan bedrijven en exposanten de nieuwste
ontwikkelingen op het gebied van e-learning en e-portfolio zullen
tonen."
Marlies Schijven denkt dat 12 september in bepaald opzicht een
belangrijke dag binnen de gezondheidszorg wordt. "Zie het als een
plaatsbepaling. Binnen de medische wereld, van oudsher toch een wat gesloten
wereld waarin een beperkt aantal partijen de dienst uitmaakt, zijn medisch
opleider, AIOS en medisch onderwijskundige de afgelopen jaren geconfronteerd met
tal van vragen over wat er allemaal 'gemoderniseerd' moet, mag en kan worden in
de opleiding tot medisch specialist. Dan is het voorspelbaar dat zij het
overzicht een beetje zijn kwijtgeraakt. Dit symposium moet dat overzicht
terugbrengen, en moet daarnaast opleider, aankomend medisch specialist,
ICT-applicatieontwikkelaar én onderwijskundige de gelegenheid geven om met
elkaar van gedachten te wisselen. Over waar we naar toe willen en hoe we dat
willen bereiken. Daar hoop ik ook op. Dat het symposium zal leiden tot een meer
open cultuur waarbij alle betrokkenen met elkaar gaan praten en van elkaar
willen leren. Over het algemeen zijn het groepen die niet gewend zijn om met
elkaar te werken, en mijn hoop is dat het symposium een aanzet is
daartoe."
'Belang van de patiënt'
De organisatie van het
symposium kost Marlies Schijven veel tijd ("voor het merendeel vrije tijd"),
maar ze heeft het er graag voor over. "Omdat het belang erg groot is. Het is
niet meer van deze tijd dat je een chirurg wordt door enkel 100 operaties A en
100 operaties B uit te voeren. Vandaag de dag wordt er meer van je verlangd en
dus móet je als beroepsgroep die moderniseringsslag wel maken. En natuurlijk zal
er een aantal mensen zijn die liever alles bij het oude houdt, maar ook zij
zullen vroeg of laat volgen. Dat we met dit symposium de goede weg hebben
ingeslagen, bewijst het grote aantal aanmeldingen. Maar ook de interesse van de
stuurgroep Modernisering Opleidingen en Beroepsuitoefening in de Gezondheidszorg
(MOBG), de organisatie die vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport in 2004 werd opgericht met als doel om binnen vijf jaar een nieuwe
structuur voor een samenhangend stelsel van beroepen en opleidingen in de zorg
op te zetten, is erg prettig om te ervaren", aldus Marlies Schijven die aan het
einde van het gesprek nogmaals benadrukt dat het eigenlijke doel van álle
moderniseringen het belang van de patiënt is. "Wat wij ook bedenken en wat wij
ook willen: in alle gevallen draait het om de patiënt."