Een overzicht van nieuwsbericht van onze redactie en aanbieders die zich hebben aangesloten bij e-Learning.nl.
In zijn blogpost “Does ChatGPT enhance learning (or does it make you stupid)?” verkent Philip Kerr op basis van onderzoek de invloed van ChatGPT op het leerproces. Hij concludeert dat de vraag waarmee hij zijn blogpost opent, eigenlijk geen zinvolle vraag is.
Kerr begint met de opmerking dat de vraag of ChatGPT het leren verbetert even moeilijk te beantwoorden is als de vraag of technologie in het algemeen goed is voor het leren. Deze benadering komt volgens hem voort uit een technologisch gedreven denkwijze.
Een recente meta-analyse uit 2024 door Deng en collega’s -zie onderstaand overzicht met bronnen- laat onder meer zien dat ChatGPT de leerprestaties verbetert. Kerr plaatst hier een aantal praktische kanttekeningen bij. Hij vergelijkt het effect met het gebruik van een stimulerend middel: het geeft een snelle boost, maar leidt niet tot blijvend leren. Ook wijst hij op de beperkingen van het onderzoek: kleine groepen, korte onderzoeksperiodes en voornamelijk universitaire lerenden in Aziatische landen.
De meta-analyse toont verder aan dat ChatGPT zorgt voor meer motivatie, al kan dit komen door het nieuwe ervan (het ‘novelty effect’). Ook verbetert het gebruik van ChatGPT kritisch denken, maar minder sterk dan de prestaties. Een opvallende uitkomst is dat het gebruik van ChatGPT niet leidt tot meer vertrouwen in eigen kunnen bij lerenden. Daarnaast vermindert de mentale inspanning, wat volgens Kerr niet altijd bevorderlijk is voor effectief leren.
Sommige onderzoekers waarschuwen volgens de auteur namelijk voor verminderde cognitieve inspanning bij ChatGPT-gebruik. Ze wijzen op passief leren en overmatige afhankelijkheid van de technologie. Hoewel recente AI-competentiekaders kritisch denken benadrukken als oplossing, is volgens hem voorzichtigheid geboden. Er bestaat namelijk geen consensus over de definitie en onderwijsmethoden van kritisch denken. Bovendien zijn de effecten van ChatGPT volgens Kerr afhankelijk van de wijze van gebruik – zowel positieve als negatieve leerresultaten zijn moeilijk te bewijzen.
Hij plaatst de zorgen ook in historisch perspectief: vergelijkbare bezwaren waren er tegen het internet (zou volgens Nicolas Carr oppervlakkig lezen bevorderen), de boekdrukkunst (zou leiden tot onbetrouwbare informatie, aldus Hieronimo Squarciafico) en zelfs het schrift (zou volgens Socrates het geheugen verzwakken). Al deze technologieën zijn uiteindelijk gewoon onderdeel geworden van het onderwijs.
Een punt van zorg is volgens Kerr wel de controle over kennisproductie door een klein aantal rijke, commerciële bedrijven. Hij ziet hier een parallel met de boekdrukkunst in de 15e en 16e eeuw en het internet aan het einde van de 20e eeuw.
Kerr concludeert dat we ChatGPT niet moeten zien als iets dat automatisch het leren verbetert of verslechtert. De enige betekenisvolle vraag is hoe we deze technologie inzetten in specifieke onderwijssituaties met specifieke groepen lerenden. Deze nuance kan niet gevangen worden in meta-analyses zoals die van Deng. In plaats daarvan is het volgens Kerr nodig om nuchter te kijken naar het gebruik van AI in het onderwijs en de bredere machtsstructuren die daarmee samenhangen.
Mijn opmerkingen
Ik deel Kerr’s opvatting en conclusie dat ChatGPT en andere generatieve AI-toepassingen leren niet automatisch verbeteren en verslechteren. In dit kader vind ik wel Luciano Floridi’s opvatting van het dubbel geladen karakter van technologieën relevant. Volgens Floridi zijn technologieën inherently double-edged—ze hebben zowel positieve als negatieve potenties. De impact hangt af van de ethische keuzes en sociale context waarin ze worden gebruikt. Hij stelt dat technologieën ons vermogen om betekenis te geven aan de wereld kunnen vergroten, maar dat ethische reflectie ook essentieel is om technologie te laten bijdragen aan het goede en schadelijke effecten te minimaliseren. Technologieën zoals ChatGPT zijn ontworpen volgens bepaalde waarden en binnen culturele contexten. Vanuit welke waarden zijn en worden generatieve AI-toepassingen ontworpen?
Andere bronnen over generatieve AI
Mijn bronnen over (generatieve) artificiële intelligentie
Deze pagina bevat al mijn bijdragen over (generatieve) artificiële intelligentie, zoals ChatGPT.
Naam (verplicht)
E-mail (verplicht)
Bericht mij via e-mail over vervolg commentaar
Helma van den Berg van Let's Learn! beluisterde de bijdrage van Jeanne Bakker aan de podcastserie BrainBakery. Bakker vertelde over de bedreiging en kansen die we nu en in de toekomst van AI kunnen verwachten. In de podcast sprak zij haar verwachtingen uit voor de toekomst van AI in leren. Helma is het met haar eens. Zoals de gedachte om AI voor gepersonaliseerd leren te gebruiken.