Nieuws

De term ‘VUCA’ bestaat al enkele decennia, maar wordt nog steeds met regelmaat gebruikt om aan te tonen dat we te maken hebben met grote veranderingen die het noodzakelijk maken dat we continu moeten leren en ontwikkelen. Bovendien is de context waarin we leven sterk van invloed op ons wereldbeeld, op de organisaties waar we werken, op de gemeenschap waarin we leven en ook op de natie-staat en diens ‘cultuur’.  

Voor de volledigheid, VUCA staat dan voor:

• Volatile: continu in beweging, in een steeds hoger tempo veranderend. Denk aan smartphones die steeds sneller verouderen, bedrijven die in rap tempo opkomen en weer verdwijnen of aan de opkomst van nieuwe vijanden (Al Qaeda, IS, etc).
• Uncertain: onzekerheid en daarmee onvoorspelbaarheid. Welke organisatie bestaat nog over tien jaar? Hoe lang rijden we nog op benzine? Of denk aan de snelle opkomst van nieuwe politieke partijen. McNulty rekent digitale transformaties in diverse economische branches hieronder.
• Complex: ingewikkeld. Organisaties, waardeketens en samenlevingen zijn in toenemende mate onderling met elkaar verweven. Processen zijn steeds minder lineair van aard. behalve als het gaat om fysieke productieprocessen. Kenniswerk, innovatie, geopolitiek, het weer: hierbij is sprake van de ‘magie van de complexiteit’. Formele structuren worden dan doorbroken, onder meer door informele netwerken. Serendipiteit en ontdekkingen tijdens hackathons horen daar ook bij.
• Ambiguous: onduidelijkheid over waar ‘het’ naar toegaat. Wat is de oorzaak, wat het gevolg? McNulty:

  There is a multiplicity of influencers, large and small.

Erno Mijland gebruikt hetzelfde acroniem om aan te geven hoe je hier mee om kunt gaan (bijvoorbeeld door een visie te hebben, maar ook flexibel te zijn). 

Volgens Eric McNulty ontbreken twee elementen aan VUCA:

• System-scale change: veranderingen op systeemniveau. Hij neemt dan vier mega-trends waar (klimaatverandering, globale urbanisatie -meer dan de helft van de wereldbevolking woont in steden die net zo veel inwoners tellen als menig land, vergrijzing in de ontwikkelde wereld en een exponentiële groei in computerkracht en connectiviteit.
• Transparantie: computerkracht en connectiviteit zorgen ervoor dat transparantie alomtegenwoordig is. Als zich een drama vertrekt dan weten we dat onmiddellijk via live ooggetuig-verslagen middels sociale media. Denk ook aan Wikileaks en de Panama papers (al vraag ik me af hoeveel 'vuil' nog steeds bedekt blijft).

Ook deze twee elementen, stelt McNulty, brengen kansen en uitdagingen met zich mee. Stephen Downes stelt begrijpelijkerwijs dat het er niet om gaat dat we weten dat de wereld verandert, maar dat we hier waardeoordelen aan toekennen, en bepalen hoe we gewenste veranderingen kunnen bevorderen en onwenselijke veranderingen kunnen hervormen. 

Deze veranderingen zijn namelijk niet waardevrij, en voltrekken zich niet autonoom. Leren, opleiden en onderwijs hebben hier een bescheiden rol bij. Het gaat daarbij niet zo zeer om het up to date houden van kennis, maar met name om bewustwording (o.a. ten aanzien van hoe sociale media werken en hoe ontwikkelingen met elkaar samenhangen), om durven te experimenteren, om kunnen reflecteren op ontwikkelingen, kritisch denken, creatief om kunnen gaan met veranderingen en weten hoe je invloed uit kunt oefenen (bijvoorbeeld via sociale media). 

Lees ook de bijdrage die ik eerder over dit onderwerp heb geschreven: Leren en ontwikkelen wordt ‘VUCA’.