Ben jij al geflipt?
Al eerder schreef ik op e-learning.nl dat MOOC het absolute buzzword van 2013 lijkt te worden, met flipped classroom voorlopig op een stevige tweede plaats. Tenminste, als ik afga op de Engelstalige sites die ik volg. Het fenomeen flipped classroom lijkt zijn oorsprong te vinden in het (hoger) onderwijs. Wat niet wil zeggen dat bedrijfsopleidingen er niets mee kunnen. Integendeel. Maar wat is het, hoe nieuw is het en hoe gevaarlijk is het?
Wat is het?
Wikipedia omschrijft flipped classroom als leren waarbij “students watch lectures online and work on problem sets with other students in class”. Dus, niet meer in de klas uitleg en dan thuis oefenen, maar het omdraaien van deze leerinterventies. De afgelopen jaren wordt in het hoger onderwijs in toenemende mate geëxperimenteerd met het opnemen en opknippen van hoorcolleges. Aanvankelijk om thuis nog eens terug te kijken. Maar de laatste tijd vooral ook als alternatief voor de hoorcolleges, waardoor de schaarse en dure docenttijd (hopelijk) beter wordt ingezet.
Er valt wel iets voor te zeggen om de volgorde om te draaien. Thuis kun je de docent even uitzetten, om na te denken of iets op te zoeken. Of je kunt de docent terugspoelen. En de snelle leerling kan de docent doorspoelen. In de klas is dat lastiger, zo niet onmogelijk. De verdere voordelen? “Er is zo meer klassikale tijd beschikbaar voor het beantwoorden van vragen, individuele aandacht, verdieping en activerende didactiek”, stelt Kennisnet. Dat klopt, er vanuit gaande dat de online lesstof zo duidelijk is, dat een lerende niet halverwege het online college de draad volledig kwijtraakt.
Hoe nieuw is het?
Eerlijk gezegd: niets nieuws onder de zon. Flipped classroom is gewoon een specifieke verschijningsvorm van blended learning. De Nederlandstalige Wikipedia geeft als definities van blended learning: "een combinatie van online leren en contactonderwijs" of " een combinatie van campusonderwijs en e-learning". Of generieker: “de combinatie van didactische strategieën”. Flipped classroom past naadloos binnen die definities en is niets anders dan een andere blend, een andere mix van leerinterventies, een andere mix van didactische strategieën.
De eerste keer dat ik het flippen tegenkwam, moet zo’n 15 jaar geleden zijn, toen e-learning nog in de kinderschoenen stond. Ik kreeg een perfecte demonstratie hoe technologie ons dwingt om fundamenteel anders na te denken over leren en opleiden. Een chemiebedrijf was verplicht om jaarlijks alle medewerkers een toets af te nemen, om aan te tonen dat zij nog steeds de veiligheidsvoorschriften kennen. Om verzekerd te zijn van een hoog slagingspercentage, kregen de medewerkers elk jaar een halve dag instructie, waarna zij de toets invulden. Met de opkomst van leertechnologie lag het voor de hand om die instructie te verplaatsen van het klaslokaal naar de PC. Een simpele vorm van substitutie. Tot iemand op het lumineuze idee kwam om eerst digitaal de toets af te nemen. Slaagt een medewerker, dan is instructie niet nodig. Faalt een medewerker, dan volgt een op maat gesneden digitale instructie van alleen die onderdelen die iemand niet voldoende beheerst. Daarna wordt een nieuwe toets afgenomen. Een perfect voorbeeld van het flippen van interventies, mogelijk dankzij de inzet van technologie.
Hoe gevaarlijk is het?
Een middel op zich is niet gevaarlijk. Een middel wordt gevaarlijk als het verkeerd wordt ingezet. De winst van alle aandacht voor het fenomeen flipped classroom, is dat we er aan worden herinnerd dat ingesleten gewoontes niet heilig zijn, dat technologie het mogelijk maakt om zaken anders aan te pakken. Maar er is ook een gevaar. Techniek is geen doel op zich; net zo min als specifieke toepassingen van techniek dat zijn. Maar een nieuw middel of een nieuwe term heeft nogal eens de neiging een (tijdelijke) hype te veroorzaken, met als bijeffect dat het wordt gezien als een na te streven doel. Middel gepromoveerd tot doel.
Blended learning en flipped classroom zijn termen die we te danken hebben aan de opkomst van technologie in het leerdomein. Maar in feite zijn het nieuwe labels voor wat in het pre-technologie tijdperk nog gewoon mediamix werd genoemd. Op internet kom ik de volgende definitie tegen: “Een combinatie van media binnen een cursus of leerobject, met het doel deelnemers iets te leren.” Het doel, het vertrekpunt is dat ‘deelnemers iets leren’. Vervolgens kies je de combinatie van media die het meest effectief of efficiënt dat leren ondersteunen. Is de flipped classroom, is het flippen van interventies de beste strategie: vooral doen. Is de flipped classroom vooral bedoeld om te laten zien dat je meegaat met de tijd: denk nog eens goed na. En is de flipped classroom alleen maar bedoeld om te bezuinigen: ga je schamen.