Bloggers

Waar ik me de afgelopen week over verwonderd heb, als het gaat om generatieve AI (deel 8)

De afgelopen week heb ik veel tijd doorgebracht bij het CvI-congres over innovatie in het middelbaar beroepsonderwijs. AI was daar ook best een thema, zullen we maar zeggen. Maar verder heb ik ook weer diverse berichten over generatieve AI verzameld die mijn wenkbrauwen omhoog hebben doen gaan.

AI tijdens het CvI-congres

Innovatie staat centraal tijdens het jaarlijks congres van het Consortium voor Innovatie. Tal van onderwerpen komen daarbij aan bod, waaronder digitalisering en AI. Tijdens editie 2025 werden diverse sessies gehouden over (generatieve) AI, naast verschillende andere sessies. De sessies over AI werden volgens mij druk bezocht. Daarnaast waren het geen algemene sessies meer (bijvoorbeeld over kansen en bedreigingen, zoals ik deze twee jaar geleden tijdens het CvI-congres heb verzorgd), maar sessies met een duidelijke focus. Het stadium van de algemene beschouwingen hebben we wel gehad tijdens dergelijke congressen.

Ik heb op de woensdag bijvoorbeeld een sessie van SintLucas over de impact van AI op het creatieve proces bijgewoond (beschreven in mijn impressie van dag 1). Op dag 2 heb ik een sessie bijgewoond over het gebruik van AI bij het ontwerpen van blended onderwijs (zie mijn impressie van dag 2). Het was mooi om te zien hoe instellingen AI al in de onderwijspraktijk inzetten. Ik had nog veel meer sessies over (generatieve) AI kunnen volgen.

Nota bene: Op 13 juni 2025 verzorgen Erdinç Saçan en ik een workshop over AI en persoonlijk leren in het Innovatiehuis van het Consortium voor Innovatie in Den Bosch.

Trends in het gebruik van AI-modellen: de opkomst van redenerende modellen

Uit recente gebruiksgegevens van Poe blijkt een duidelijke verschuiving in de voorkeur van gebruikers op het gebied van AI-modellen. De analyse, die loopt van januari tot mei 2025, laat een toenemende diversiteit aan modellen zien, en een sterke concurrentie tussen aanbieders. Opvallend is de toename van ‘redenerende modellen’. Het gebruik daarvan groeide van ~2% naar ~10% van alle tekstberichten. Google’s Gemini 2.5 Pro verwierf in slechts zes weken na lancering een marktaandeel van ~30% binnen deze categorie, terwijl OpenAI in hoog tempo nieuwe modellen blijft uitbrengen. Ook op het gebied van beeldgeneratie neemt de concurrentie toe. GPT-Image-1 behaalde in twee weken een marktaandeel van 17%. Bij videogeneratie ziet Poe het Chinese Kling-2.0-Master snel opkomen (met 21% marktaandeel). Voorkeuren van gebruikers blijken ook aan verandering onderhevig te zijn.

Google lanceert Gemini 2.5 Pro met uitgebreide video-analysemogelijkheden

Google heeft onlangs Gemini 2.5 Pro gelanceerd, een multimodaal AI-model dat opvalt door zijn vermogen om tot 6 uur video te verwerken binnen een context van 2 miljoen tokens. Het model presteert schijnbaar beter dan GPT-4.1 op standaard benchmarks en bereikt indrukwekkende resultaten voor uitgebreide videobeschrijvingen en het vinden van specifieke momenten in video’s. Voor L&D-professionals biedt dit model aanzienlijke mogelijkheden om videogebaseerde leermaterialen te analyseren en te verrijken. Het kan automatisch leerapplicaties en simulaties genereren; direct vanuit video-inhoud, wat het ontwikkelingsproces van digitale leermodules kan versnellen. Bovendien kan het model video’s opdelen in betekenisvolle segmenten zonder handmatige annotatie. Dit kan de ontwikkeling van gepersonaliseerde en adaptieve leertrajecten ondersteunen. Het model is beschikbaar via Google AI Studio, de Gemini API en Vertex AI.

OpenAI en Microsoft heronderhandelen miljardensamenwerking

OpenAI en Microsoft zijn volgens Reuters momenteel in gesprek om hun partnership te herzien, waarbij beide partijen verschillende belangen nastreven. OpenAI wil tegen 2030 Microsoft’s inkomstenpercentage verlagen van 20% naar 10%. OpenAI verwacht dan 174 miljard dollar omzet te behalen. Microsoft heeft meer dan 13 miljard dollar geïnvesteerd in OpenAI en houdt vooralsnog vast aan zijn positie bij plannen om OpenAI’s bedrijfstak om te vormen tot een ‘public benefit corporation’. De relatie tussen beide organisaties lijkt te zijn bekoeld, mede doordat OpenAI samenwerkingen aangaat met concurrenten voor zijn Stargate-technologie en zich richt op dezelfde zakelijke klanten. Een ander punt van discussie betreft intellectueel eigendom, waarbij Microsoft gegarandeerde toegang wil tot OpenAI’s technologie na het aflopen van het huidige contract in 2030. Voor beide partijen staat er veel op het spel.

AI zonder data: zelflerende systemen bereiken nieuwe mijlpaal

Onderzoekers van de Tsinghua Universiteit en BIGAI introduceerden onlangs “Absolute Zero”. Dit is een nieuwe AI-trainingsmethode waarbij modellen zelf complexe redeneertaken leren en zich deze eigen maken door zelf te spelen. Zij hebben dus geen gegevens van mensen meer nodig. De onderzoekers ontwikkelden de Absolute Zero Reasoner (AZR), een systeem dat zijn eigen leertaken creëert en oplost, terwijl het een code-uitvoerder gebruikt om deze taken te valideren. Dit is een belangrijke ontwikkeling omdat huidige AI-systemen vaak afhankelijk zijn van door mensen gemaakte voorbeelden. Dit leidt tot zorgen over schaalbaarheid op lange termijn. AZR wordt volledig zonder externe gegevens getraind en presteert beter op codering en wiskundige redeneertaken dan modellen die duizenden door mensen samengestelde voorbeelden gebruiken. De onderzoekers laten zien dat deze methode toepasbaar is op verschillende modelgroottes en compatibel is met diverse modelsoorten.

FaceAge: AI-systeem toont verband tussen gezichtsleeftijd en kankerprognose

Onderzoekers van een onderdeel van Harvard Medical School hebben FaceAge ontwikkeld. Dit is een AI-systeem dat de biologische leeftijd van mensen kan inschatten op basis van gezichtsfoto’s. Het onderzoek laat zien dat kankerpatiënten gemiddeld 4,79 jaar ouder lijken dan hun chronologische leeftijd. Patiënten die er ouder uitzien, hebben een minder gunstige overlevingsprognose. 
FaceAge blijkt de voorspellingen van artsen over de overleving van patiënten met ongeneeslijke kanker te kunnen verbeteren. Het systeem is getraind op gegevens van bijna 59.000 gezonde personen en vervolgens getest op ruim 6.000 kankerpatiënten uit Nederland en de VS. De onderzoekers ontdekten ook een verband tussen FaceAge en moleculaire verouderingsmechanismen via genanalyse. De onderzoekers stellen dat meer onderzoek nodig is. Verder schrijven zij dat deze technologie in de toekomst kan helpen om het subjectieve visuele oordeel van artsen om te zetten in objectieve, kwantitatieve en klinisch waardevolle informatie.

Republikeinen VS willen ban op AI-regulering door staten

Een Republikeins voorstel in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden beoogt staten te verbieden gedurende tien jaar eigen AI-regelgeving in te voeren. Het voorstel, verstopt in een begrotingswet, zou staten verhinderen om “enige wet of regulering” rond geautomatiseerde beslissingssystemen te handhaven. Dit gaat verder dan alleen AI. Meer dan 500 voorgestelde staatswetten over onder meer chatbotveiligheid voor minderjarigen, deepfake-beperkingen en AI in politieke advertenties zouden daarmee verboden worden. Democraten noemen het een “cadeau aan Big Tech” en organisaties zoals Americans for Responsible Innovation waarschuwen volgens The Verge voor “catastrofale gevolgen”. Techbedrijven zoals OpenAI hebben openlijk gepleit tegen “lappendeken-regelgeving” op staatsniveau. Critici trekken parallellen met de gebrekkige regulering van sociale media, die volgens hen tot aanhoudende problemen heeft geleid. Het voorstel kan mogelijk stranden in de Senaat vanwege begrotingsregels.
 De praktijk in Europa staat in schril contrast met wat er in de VS momenteel gaande is. Democratische overheden stuurden en sturen aan op enige regulering. De Republikeinen volgen Big Tech-bedrijven en willen geen bemoeienis.

OpenAI introduceert GPT-4.1 in ChatGPT: wat betekent dit voor L&D?

OpenAI heeft de nieuwste versie van haar AI-modellen, GPT-4.1, uitgerold naar alle betaalde ChatGPT-gebruikers. Dit model is nu beschikbaar voor Plus, Pro en Team accounts, terwijl Enterprise en Edu-gebruikers in de komende weken toegang krijgen. GPT-4.1 mini wordt de standaardoptie voor alle gebruikers, inclusief gratis accounts. Volgens OpenAI zijn beide nieuwe modellen geoptimaliseerd voor codering en het opvolgen van instructies, waarbij ze GPT-4o en GPT-4o mini “over de hele linie” overtreffen. Een belangrijk voordeel is de ondersteuning voor een context van één miljoen tokens – aanzienlijk meer dan de 128.000-token limiet van GPT-4o. Voor L&D-professionals biedt dit nieuwe mogelijkheden: de verbeterde instructieverwerking maakt het ontwikkelen van leermaterialen efficiënter, terwijl de grotere contextvensters het mogelijk maken om uitgebreidere trainingsmaterialen in één sessie te verwerken en te bespreken.

Google’s AlphaEvolve: doorbraak in algoritme-ontwikkeling?

Google heeft AlphaEvolve geïntroduceerd. Dit is een coderingssysteem dat Gemini-modellen combineert met evolutionaire strategieën om algoritmen te ontwikkelen voor wetenschappelijke en computationele uitdagingen. Het systeem gebruikt Gemini Flash voor het genereren van ideeën en Gemini Pro voor analyse. De code wordt daarna iteratief getest en verbeterd. AlphaEvolve heeft volgens onderzoekers al verschillende wiskundige ontdekkingen gedaan, waaronder de eerste verbetering op Strassen’s algoritme uit 1969. Bij tests met meer dan 50 open wiskundige problemen evenaarde het in 75% van de gevallen de beste bestaande oplossingen en ontdekte het in nog eens 20% geheel nieuwe, verbeterde oplossingen. Het systeem draagt ook bij aan de interne efficiëntie van Google, zoals bij datacenterbeheer en AI-training.

AI-modellen presteren minder goed in gesprekken dan bij eenmalige opdrachten

Uit recent onderzoek blijkt dat taalmodellen (LLMs) zoals ChatGPT en Claude aanzienlijk minder presteren tijdens gesprekken dan bij eenmalige, volledig gespecificeerde opdrachten. Onderzoekers ontdekten een gemiddelde prestatievermindering van 39% bij zes verschillende taken. Analyse van meer dan 200.000 gesimuleerde gesprekken laat zien dat dit probleem ontstaat doordat de modellen in vroege gespreksronden vaak aannames maken en voortijdig oplossingen genereren waaraan ze vervolgens vasthouden. Wanneer AI-modellen een verkeerde afslag nemen in een gesprek, raken ze als het ware verdwaald en herstellen ze niet meer. Dit inzicht is relevant voor L&D-professionals die AI willen inzetten voor leerdoeleinden, aangezien veel praktische toepassingen juist een conversationele aanpak vereisen. De bevindingen onderstrepen het belang van duidelijke instructies bij het werken met AI-tools en benadrukken dat je bij conversaties extra op je hoede moet zijn.

AI-modellen hallucineren nu nog meer dan voorheen

Tweakers.net wijst erop dat recente onderzoeken aantonen dat nieuwere AI-modellen, ondanks verbeteringen in zoekfunctionaliteit en redeneervermogen, vaker hallucineren dan hun voorgangers. Hallucineren – het proces waarbij AI overtuigend klinkende maar feitelijk onjuiste informatie produceert – blijkt een structureel probleem dat toeneemt bij nieuwe generaties modellen. Uit benchmarks van OpenAI en Vectara blijkt dat modellen zoals GPT-4o en Google Gemini 2.5 vaker onwaarheden verkondigen dan oudere versies, ondanks toegenomen nauwkeurigheid op sommige vlakken. Als oorzaak wordt gegeven dat het extra redeneervermogen van deze modellen ertoe leidt dat ze eerder zelfverzekerde antwoorden geven dan toe te geven dat ze iets niet weten. Ook worden tussenliggende denkstappen soms het startpunt voor nieuwe fouten. Voor L&D-professionals betekent dit dat kritische beoordeling van AI-output nog belangrijker wordt. Verder is het de vraag wat voor gevolgen het opbouwen van een geheugen gaat hebben op hallucineren. De enorme investeringen in de doorontwikkeling van deze modellen leiden dus niet altijd tot verbeteringen.

DeepResearch-rapporten exporteren naar PDF

Je kunt nu de ‘deep research’-rapporten, gemaakt met OpenAI, exporteren als opgemaakte PDF’s, compleet met tabellen, afbeeldingen, gekoppelde citaten en bronnen. Daarvoor moet je op het ‘deelpictogram’ klikken en de optie ‘Downloaden als PDF’-selecteren. Het werkt voor zowel nieuwe als eerdere samengestelde rapporten. Dat meldt OpenAI deze week op X.

Manus AI verwijdert de wachtlijst

Eerlijk gezegd heb ik zelf geen praktijkervaring met Manus AI. Ik moet ook altijd aan Herman van Veen denken als ik de naam ‘Manus’ hoor. Maar ik weet dat verschillende mensen enthousiast of nieuwsgierig zijn over cq naar Manus AI. Zij zullen dan ook blij zijn dat Manus AI de wachtlijst verwijdert en de toepassing toegankelijk maakt. Alle gebruikers ontvangen dagelijks één gratis taak (300 credits) en een eenmalige bonus van 1.000 credits bij aanmelding. Geïnteresseerden kunnen direct inloggen bij Manus om de mogelijkheden te verkennen. Bron: X.

Mijn bronnen over (generatieve) artificiële intelligentie

Deze pagina bevat al mijn bijdragen over (generatieve) artificiële intelligentie, zoals ChatGPT.

The post Waar ik me de afgelopen week over verwonderd heb, als het gaat om generatieve AI (deel 8) first appeared on WilfredRubens.com over leren en ICT.
Lees het hele artikel