Kunnen we beter geen ICT in de klas inzetten?
Hoogleraar mediastudies Clay Shirky heeft besloten om het gebruik van ICT nagenoeg uit zijn collegezaal te bannen. Docenten verliezen namelijk altijd de strijd om aandacht van een veel machtigere industrie die gebruikers bewust wil afleiden.
Clay Shirky kun je bepaald niet betitelen als ‘luddite’ op het gebied van ICT. Van hem is onder meer de uitspraak dat we niet te maken hebben met te veel informatie, maar dat we niet in staat zijn op een goede manier te filteren.
Shirky publiceert en spreekt veel over internettechnologie en media. Daarnaast is hij ook hoogleraar mediastudies aan de New York University. Het is daarom opvallend dat hij onlangs zijn studenten heeft gevraagd laptops, tablets en smartphones niet meer tijdens de les te gebruiken.
Een laat besluit, zo licht hij toe. Tot nu toe vond hij het gebruik van deze apparaten ‘organisch’ gezien het onderwerp van zijn onderwijs. Ook konden deze apparaten toegevoegde waarde hebben voor het leren, en durfde hij de strijd wel aan door interessant onderwijs te verzorgen. Tenslotte vond hij het de eigen verantwoordelijkheid van lerenden om wel of gen ICT te gebruiken tijdens het onderwijs.
Shirky merkte echter dat er in de loop van de jaren, naarmate mobiele en draadloze technologie meer alomtegenwoordig zijn, steeds vaker sprake was afleiding. Hij stelt:
Over the years, I’ve noticed that when I do have a specific reason to ask everyone to set aside their devices (‘Lids down’, in the parlance of my department), it’s as if someone has let fresh air into the room. The conversation brightens, and more recently, there is a sense of relief from many of the students. Multi-tasking is cognitively exhausting — when we do it by choice, being asked to stop can come as a welcome change.
Studenten mogen nu van hem geen mobiele technologie gebruiken, tenzij opdrachten dit tijdelijk vereisen. Multi-tasking gaat namelijk ten koste van de kwaliteit van het leren. In de bijdrage Why I Just Asked My Students To Put Their Laptops Away (Clay Shirky) gaat hij uitgebreider in op de gevolgen van multi-tasking voor het geheugen, de efficiëntie, en het kunnen focussen op taken (en het effectief kunnen afwisselen van taken).
Clay Shirky vindt vooral sociale media afleidend vanwege het onmiddellijke en “emotionally engaging” karakter. Ontwerpers van operation systems noemt hij de “wapenhandelaren” van sociale media vanwege de vele afleidende notificaties die zij inbouwen, en die je onmogelijk kunt negeren of weerstaan:
Asking a student to stay focused while she has alerts on is like asking a chess player to concentrate while rapping their knuckles with a ruler at unpredictable intervals.
Volgens Shirky kun je studenten op dit terrein geen keuzes laten maken. Je kunt onmogelijk concurreren met media die emotionele, praktisch onweerstaanbare, reacties oproepen. Als docent sta je machteloos tegen een briljant en rijk gefinancierd leger van afleiders. Let wel, hij doelt niet op onderwijs waarbij er één spreekt en de rest ‘slaapt’.
Hij stelt dat ontwikkelaars van apparaten en applicaties bewust afleiding inbouwen in technologie omdat deze aandacht consumenten stimuleert gebruik te maken van internet. De industrie vecht om aandacht van de gebruikers. Als docent leg je het daar altijd tegen af. Shirky vergelijkt het gebruik van een laptop in de klas met een het gebruik van een gettoblaster in de klas. Probeer daar maar eens je aandacht bij te houden.
Clay Shirky stelt dat we studenten moeten ondersteunen bij het hebben van aandacht, en moeten beschermen tegen de prikkels die hen afleiden van complexe en wellicht frustrerende taken. Hij beschouwt het focussen van de student als een gezamenlijk proces dat plaats vindt binnen een wereld die vijandig staat ten opzichte van focus en aandacht.
Shirky parafraserend, zou je je kunnen afvragen of geen sprake is van een “focus failure” in plaats van “attention overload”. Waar het dan om gaat is het bevorderen van focus en aandacht. Shirky probeert die “focus failure’ aan te pakken door studenten te vragen geen gebruik te maken van mobiele en draadloze technologie, tenzij opdrachten en taken dat vereisen. Door dus zeer selectief gebruik te maken van ICT tijdens bijeenkomsten.
Eerlijk gezegd raad ik dit docenten in het basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs al veel langer aan. Ik had altijd het idee dat we bij (volwassen) studenten eerder een beroep konden doen op zelfverantwoordelijkheid en zelfbeheersing. Tijdens gastcolleges aan bijvoorbeeld post-hbo opleidingen noem ik dat ook vaak expliciet.
Shirky’s bijdrage heeft me wel aan het denken gezet. Ik vind zijn betoog over de strijd die de industrie voert om aandacht behoorlijk overtuigend. De commercialisering van internet (inclusief sociale media) staat haaks op de functie van het internet als leeromgeving. Daar moeten we wat mee. Bijvoorbeeld door inderdaad binnen alle ‘leersettings’ ICT selectief in te zetten.
Ik zal daar morgen in een blog post uitgebreider bij stil staan.
Photo by birgerking 
Lees het hele
artikel