Bloggers

Suggesties om lerenden meer te activeren tijdens het onderwijs

Veel docenten herkennen dit wel: hoe krijg je lerenden actief betrokken tijdens het onderwijs? Volgens Tim Franz en Lauren Vicker kan groepswerk hierbij helpen, zowel voor beginnende als ervaren docenten. Zij doen hiervoor een aantal suggesties. Ik wil ook kijken of je AI hiervoor kunt inzetten, en op welke manier.

Franz en Vicker constateren dat docenten vaak teruggrijpen op hoorcolleges, omdat ze zelf zo les kregen en in hun opleiding vaak zo werden getraind. Echter, de aandacht van lerenden vasthouden wordt volgens de auteurs steeds lastiger, onder meer dankzij constante afleidingen. Werkgevers geven bovendien aan dat samenwerken in teams een belangrijke vaardigheid is die ze zoeken bij afgestudeerden. Projectmatig werken in teams kan dan een effectieve aanpak zijn. De overstap van traditionele lesmethoden naar deze vorm van werken is voor veel docenten een brug te ver.

Daarom presenteren zijn vijf meer laagdrempelige manieren om groepswerk in het onderwijs te integreren:

1. Think-pair-share: Stel een vraag, geef lerenden even tijd om na te denken, en laat ze vervolgens hun ideeën bespreken met een buur. Om de gedachten verder te ontwikkelen, kunnen twee tweetallen samengevoegd worden om de kwestie verder te bespreken. Daarna rapporteren de groepen de belangrijkste punten. Dit is een eenvoudige manier om discussie op gang te brengen en iedereen te activeren.
2. Voorbereide discussievragen: Bereid discussievragen voor op basis van de stof of een probleem waar de klas aan werkt. Verdeel de klas in groepen van vier à vijf personen en geef ze tijd om de vragen te behandelen. Circuleer tijdens het groepswerk om vragen te beantwoorden, opmerkingen te maken en aanwijzingen te geven. Laat elke groep de hoogtepunten van hun discussie presenteren en benut dit moment voor korte toelichtingen op de besproken punten of zaken die gemist zijn.
3. Leren door discussie: Deze gestructureerde aanpak legt meer verantwoordelijkheid bij een groepsleider. De leider vat de stof samen en start de discussie aan de hand van een stappenplan. Dit bevordert het identificeren van hoofdthema’s en de koppeling met eerdere kennis. Door wekelijks een andere leider aan te wijzen, wordt de werklast verdeeld en ontwikkelen lerenden leiderschapsvaardigheden. Door de groepen zoveel mogelijk hetzelfde te houden, wennen lerenden aan samenwerken en ontwikkelen ze een groepsgevoel.
4. Each one, teach one: Een effectieve methode om veel literatuur te behandelen. Verdeel de klas in groepen van vier à vijf personen en wijs elk groepslid een specifieke tekst toe. Iedereen bestudeert één tekst en leidt daarover een groepsdiscussie, waarbij de inhoud gedeeltelijk aan de anderen wordt uitgelegd. Dit kan in één week of over meerdere weken verspreid worden. Lerenden leren van elkaar, en degene die de discussie leidt, leert de tekst grondig te analyseren.
5. Teamprojecten: Naast kortdurende groepswerkvormen, kunnen langere teamprojecten bijdragen aan een dieper begrip van de stof. Dit vergt meer voorbereiding. Franz en Vicker adviseren om te starten met een klein, kortdurend project van bijvoorbeeld drie tot vijf weken. Naarmate de ervaring groeit, kunnen projecten groter en langer worden. Bij teamprojecten adviseren de auteurs vier stappen: transparante en doelgerichte teamindeling (dus niet zelf laten kiezen), het delen van de beoordelingscriteria, training in en meenemen van peer-evaluatie in het cijfer, en regelmatige controle en begeleiding van de teams.

De auteurs schrijven ook dat bij samenwerkend leren vier activiteiten belangrijk zijn:

• Deel lerenden in op een doorzichtige en doelgerichte manier in plaats van hen zelf groepen te laten kiezen.
• Toon rubrics ten behoeve van beoordeling bij de start van het project om betere resultaten te behalen.
• Leer lerenden hoe ze elkaar kunnen evalueren en maak dit onderdeel van de beoordeling.
• Controleer regelmatig de voortgang van teams en beantwoord vragen om het proces te ondersteunen.

Zou je ook generatieve AI kunnen gebruiken bij deze manieren?

Think-pair-share

In de individuele denkfase kan de lerende eerst zelf nadenken over een vraag en vervolgens een kort gesprek aangaan met bijvoorbeeld ChatGPT om de eigen gedachten te toetsen en aan te scherpen. De lerende deelt de eerste ideeën met de AI-toepassing, die vervolgens verdiepende vragen stelt, alternatieve perspectieven aanreikt of hiaten in de redenering identificeert, waarbij de AI-toepassing niet zozeer kant-en-klare antwoorden geeft maar vooral de lerende helpt om de eigen gedachten te structureren. Dit leidt, als het goed is, tot een meer doordachte inbreng tijdens de pair-fase. Deze aanpak stimuleert zowel metacognitieve vaardigheden als kritisch denken, doordat de lerende eerst de eigen gedachten moet verwoorden en vervolgens via de AI-interactie tot verdieping komt.

Een mogelijke prompt is dan:

Ik ben bezig met een denkoefening over het volgende onderwerp: [ONDERWERP]. De vraag waarover ik nadenk is: [VRAAG].

Ik deel hieronder mijn eerste gedachten over deze vraag:
[LERENDE VULT EIGEN GEDACHTEN IN]

Jouw rol is om mij te helpen mijn gedachten te verdiepen. Doe dit door:
1. Verdiepende vragen te stellen die mij aan het denken zetten
2. Mogelijke hiaten in mijn redenering te identificeren
3. Alternatieve perspectieven aan te reiken die ik misschien over het hoofd zie
4. Mij te helpen mijn gedachten beter te structureren

Belangrijk: Geef zelf geen volledige antwoorden op de hoofdvraag. Het doel is dat ik zelf tot dieper inzicht kom door jouw vragen en suggesties. Reageer in het Nederlands op B2-niveau.

Na de pair-fase, wanneer twee tweetallen worden samengevoegd, kan de groep van vier lerenden hun gezamenlijke inzichten invoeren in een generatieve AI-toepassing en vragen om deze te verbinden met relevante theorieën of concepten uit het vakgebied. De AI-toepassing analyseert de ingebrachte ideeën, legt verbindingen met bestaande kennis, en geeft suggesties voor verdere verdieping of toepassing. Dit kan lerenden helpen om hun praktische discussie te verankeren in theoretische kaders. In de afsluitende share-fase presenteren de groepen niet alleen hun eigen inzichten, maar ook hoe deze zich verhouden tot bredere concepten. Dit leidt tot meer begrip en de lerenden ervaren hoe hun eigen denken past binnen het grotere kennisdomein. Zij verwerken de de output van de AI-toepassing actief en kunnen ‘generatieve AI’ in deze fase niet het werk voor hun laten doen. Deze werkwijze versterkt het vermogen van lerenden om verbindingen te leggen tussen praktijk en theorie, terwijl ze tegelijkertijd leren om AI kritisch en doelgericht in te zetten als hulpmiddel bij kennisconstructie.

Een voorbeeld prompt is dan:

Wij zijn een groep van vier lerenden die hebben gediscussieerd over het onderwerp: [ONDERWERP] naar aanleiding van de vraag: [VRAAG].

Hieronder delen we de belangrijkste inzichten uit onze discussie:
[GROEP VULT GEZAMENLIJKE INZICHTEN IN]

Help ons om deze praktische inzichten te verbinden met relevante theorieën of concepten. We willen graag dat je:
1. Onze inzichten analyseert en samenvat
2. Deze verbindt met 2-3 relevante theorieën of concepten uit ons vakgebied [VAKGEBIED]
3. Suggesties geeft voor verdere verdieping of praktische toepassing
4. Aangeeft waar onze inzichten mogelijk afwijken van of overeenkomen met bestaande kennis

Geef je antwoord in het Nederlands op B2-niveau, met een heldere structuur.

Voorbereide discussievragen

Een effectieve werkvorm is om een toepassing als Google Gemini als ‘kritische gesprekspartner’ in te zetten tijdens de voorbereidingsfase van de discussievragen. De lerenden kunnen hun conceptvragen eerst aan de AI-toepassing voorleggen, waarna de AI-toepassing constructieve feedback geeft op de kwaliteit, diepgang en relevantie van deze vragen in relatie tot het onderwerp. Vraag lerenden daarbij eerst hun oorspronkelijke vragen op te schrijven, daarna feedback te vragen aan ChatGPT, en vervolgens in een reflectiedocument uit te leggen welke feedback ze overnemen en waarom, of juist waarom ze bepaalde suggesties niet overnemen. Vervolgens kunnen lerenden, op basis van deze feedback, hun vragen aanscherpen voordat ze deze in de groepsdiscussie inbrengen. Dit zorgt voor een hoger niveau van kritisch denken en betere inhoudelijke voorbereiding. Deze aanpak stimuleert lerenden om hun vragen goed te doordenken en bevordert metacognitieve vaardigheden, omdat ze moeten reflecteren op wat een goede discussievraag kenmerkt. Maak ook een beoordelingsrubric waarin niet alleen de kwaliteit van de uiteindelijke vragen wordt beoordeeld, maar ook het leerproces. Neem hierin criteria op als “mate van kritische reflectie op AI-feedback” en “verbetering in vraagstelling na feedback”, zodat lerenden worden beloond voor hun eigen denkwerk en niet alleen voor het eindresultaat.

Een voorbeeld prompt is dan:

Ik wil graag mijn discussievragen verbeteren voordat ik deze in een groepsdiscussie gebruik. Ik zal eerst mijn vragen delen en uitleggen waarom ik denk dat dit goede discussievragen zijn voor het onderwerp.

Onderwerp van discussie: [vul hier het onderwerp in]

Mijn voorbereide discussievragen:
1. [Eerste vraag]
2. [Tweede vraag]
3. [Derde vraag]

Ik denk dat dit goede discussievragen zijn omdat:
– Bij vraag 1: [Mijn redenering voor deze vraag]
– Bij vraag 2: [Mijn redenering voor deze vraag]
– Bij vraag 3: [Mijn redenering voor deze vraag]

Kun je als kritische gesprekspartner:
1. Feedback geven op de kwaliteit van mijn vragen (stimuleren ze kritisch denken, zijn ze relevant voor het onderwerp, nodigen ze uit tot discussie)?
2. Suggesties doen voor verbetering, maar zonder volledig nieuwe vragen te formuleren?
3. Uitleggen waarom je bepaalde verbeteringen voorstelt, zodat ik kan leren wat een goede discussievraag kenmerkt?

Belangrijk: Ik ga jouw feedback niet klakkeloos overnemen, maar gebruiken om zelf mijn vragen te verbeteren. Ik moet na deze oefening kunnen uitleggen welke aanpassingen ik heb gemaakt en waarom.

Leren door discussie

Bij deze vorm van groepswerk fungeert de generatieve AI-toepassing als kritische gesprekspartner. Lerenden bereiden zich voor op hun rol als groepsleider door vooraf een samenvatting en discussiepunten te maken met behulp van, bijvoorbeeld, Claude. De aangewezen groepsleider voert eerst een dialoog met Claude over de leerstof, waarbij de AI-toepassing helpt bij het identificeren van kernthema’s, kritische vragen stelt, en verbanden legt met eerdere kennis. Na deze voorbereiding presenteert de groepsleider een meer doordachte samenvatting aan de groep, inclusief prikkelende discussievragen die zijn aangescherpt door de interactie met de AI-toepassing. Deze werkvorm versterkt het begrip van de groepsleider en zorgt voor een rijkere discussie, terwijl lerenden ook inzicht krijgen in hoe een AI-toepassing als denkpartner kan functioneren bij het doorgronden van complexe stof.

Een voorbeeld-prompt is dan:

Ik ben aangewezen als groepsleider voor een leerdiscussie over [onderwerp]. Ik heb de taak om een samenvatting te maken en discussiepunten voor te bereiden. Help me alsjeblieft bij het volgende:

1. Lees deze korte samenvatting die ik heb gemaakt over het onderwerp: [voeg hier je eigen samenvatting toe]

2. Kun je me helpen deze samenvatting te verbeteren door:
– De belangrijkste kernthema’s te identificeren die ik mogelijk heb gemist
– Verbanden te leggen met eerdere kennis over [gerelateerde onderwerpen]
– Kritische vragen te stellen over mijn interpretatie
– Eventuele tegenstrijdige standpunten of perspectieven aan te geven

3. Help me ook met het formuleren van 3-5 prikkelende discussievragen die:
– Dieper begrip stimuleren
– Verschillende perspectieven belichten
– Lerenden aanmoedigen om verbanden te leggen met hun eigen ervaringen of eerdere kennis
– Tot kritisch denken aanzetten

Reageer alsjeblieft als een kritische maar behulpzame gesprekspartner. Het doel is dat ik uiteindelijk een meer doordachte samenvatting en betere discussiepunten kan presenteren aan mijn groep.

Each one, teach one

Bij deze werkvorm gebruikt elke lerende bijvoorbeeld Google Gemini als kritische gesprekspartner tijdens de voorbereiding van de tekstanalyse. De lerende leest eerst zelf de tekst grondig door en maakt aantekeningen over hoofdpunten en vragen. Vervolgens voert de lerende een gericht gesprek met Google Gemini, waarbij de AI-toepassing wordt gevraagd om socratische vragen te stellen over de belangrijkste thema’s en concepten uit de tekst, niet om samenvattingen te geven. Na dit gesprek noteert de lerende nieuwe inzichten en formuleert discussievragen voor de groep. Daarbij is het belangrijk dat de lerende kan uitleggen hoe het gesprek met Google Gemini heeft bijgedragen aan een dieper begrip van de tekst. De docent beoordeelt niet alleen de inhoudelijke presentatie, maar ook hoe effectief de lerende het gesprek met Google Gemini heeft gebruikt om het eigen denken te verdiepen.

Een voorbeeld-prompt is dan:

Ik ben bezig met het bestuderen van een tekst die ik later aan mijn groepsgenoten moet uitleggen volgens de “Each one, teach one”-methode. Ik wil jou gebruiken als kritische gesprekspartner om mijn begrip te verdiepen, niet om het werk voor mij te doen.
De tekst die ik bestudeer gaat over: [ONDERWERP VAN DE TEKST].
De belangrijkste punten die ik tot nu toe heb geïdentificeerd zijn:

[PUNT 1]
[PUNT 2]
[PUNT 3]

Ik zou graag willen dat je als socratische gesprekspartner fungeert door:

1. 1. Mij kritische vragen te stellen over deze punten die mij aanzetten tot dieper nadenken
   2. Verbanden te suggereren die ik mogelijk over het hoofd heb gezien
   3. Mij uit te dagen om mijn eigen interpretaties van de tekst te onderbouwen
   4. Mij te helpen voorbereiden op mogelijke vragen van mijn groepsgenoten

Belangrijk: Geef geen samenvattingen of analyses van de tekst. Ik wil zelf tot inzichten komen door jouw vragen te beantwoorden. Stel vragen die mij helpen de tekst beter te begrijpen, zonder het denkwerk van mij over te nemen.

Als ik vastloop, mag je hints geven in de vorm van vragen, maar niet direct de antwoorden verstrekken. Ik zal dit gesprek later gebruiken om te reflecteren op hoe het heeft bijgedragen aan mijn leerproces.

Teamprojecten

Onderstaande werkvorm laat Claude fungeren als procesondersteuner die reflectie, samenwerking en begrip bevordert, terwijl de lerenden zelf verantwoordelijk blijven voor de inhoudelijke aspecten van hun leerproces.

Stap 1: Transparante en doelgerichte teamindeling
Claude kan helpen bij het samenstellen van evenwichtige teams door een vragenlijst te analyseren waarin lerenden hun sterke punten, verbeterpunten en interesses delen. De AI-toepassing verwerkt deze informatie tot een voorstel voor teamindeling waarbij verschillende vaardigheden en kennis complementair worden verdeeld, zonder dat de docent veel handmatig werk hoeft te verrichten.
Stap 2: Delen van beoordelingscriteria
Claude kan beoordelingsrubrieken verduidelijken door concrete voorbeelden te genereren van wat ‘goed’, ‘voldoende’ of ‘onvoldoende’ werk inhoudt voor specifieke criteria. Lerenden krijgen zo een helder beeld van de verwachtingen, terwijl ze nog steeds zelf de inhoud moeten creëren. De AI-tool helpt hier dus bij het begrip van de criteria, niet bij het maken van het eigenlijke werk.
Stap 3: Training in peer-evaluatie
Claude kan als oefenpartner dienen voor peer-feedback door conceptfeedback van lerenden te analyseren en te verbeteren. Lerenden schrijven eerst zelf feedback op elkaars werk, waarna ze Claude kunnen vragen: “Hoe kan ik deze feedback constructiever maken?” De AI geeft suggesties voor het formuleren van specifiekere, meer concrete en bruikbare feedback, zonder de inhoud van de feedback over te nemen.
Stap 4: Controle en begeleiding van teams
Teams kunnen tussentijds vragen stellen aan Claude over hun voortgang en uitdagingen, waarbij de AI vragen beantwoordt over de proceskant (“Hoe lossen we dit conflict op?”) en verhelderende, socratische vragen stelt over de inhoud (“Welke bronnen hebben jullie al bekeken?”), in plaats van directe antwoorden te geven. De docent stelt duidelijke grenzen: Claude mag denkvragen stellen en proceshulp bieden, maar inhoudelijke antwoorden moeten uit de lerenden zelf komen.

Een voorbeeld-prompt voor stap 2 is dan:

Ik ben docent en begeleid een teamproject waarbij lerenden [beschrijf hier het onderwerp of de opdracht] moeten uitvoeren. Ik wil mijn beoordelingscriteria verduidelijken door concrete voorbeelden te geven van verschillende kwaliteitsniveaus.

Mijn beoordelingsrubrieken zijn:
1. [Criterium 1, bijvoorbeeld “Diepgang van analyse”]
2. [Criterium 2, bijvoorbeeld “Samenwerking binnen het team”]
3. [Criterium 3, bijvoorbeeld “Kwaliteit van de presentatie”]
4. [Voeg eventueel meer criteria toe]

Kun je voor elk van deze criteria concrete voorbeelden genereren van wat een ‘uitstekend’, ‘voldoende’ en ‘onvoldoende’ resultaat zou kenmerken? Maak de voorbeelden specifiek genoeg zodat lerenden begrijpen wat er van hen verwacht wordt, maar vermijd het geven van concrete inhoudelijke antwoorden die ze zouden kunnen kopiëren.

Geef ook enkele reflectievragen die lerenden zichzelf kunnen stellen om hun eigen werk te evalueren tegen deze criteria.

De lerenden zijn [beschrijf hier het niveau, bijvoorbeeld “eerstejaars hbo-studenten”]. Houd je taalgebruik op B2-niveau Nederlands.

Nota bene:

De prompts zijn gegenereerd door Claude Sonnet 3.7. Ik heb deze niet meer bewerkt. Uiteraard kun je AI-toepassingen ook op andere manieren instrueren om samen te werken met lerenden (bijvoorbeeld via GPT’s in ChatGPT). Je kunt de prompts ook in meerdere prompts onderverdelen.

The post Suggesties om lerenden meer te activeren tijdens het onderwijs first appeared on WilfredRubens.com over leren en ICT.
Lees het hele artikel