Bloggers

Van Wilfred Rubens (redactie) | 14-07-2020 | | (0) reacties

Hoe effectief is blended learning?

Op verzoek van het Nationale Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) heb ik onlangs een bijdrage voor Leraar24 geschreven. Deze bijdrage is gisteren verschenen. Ik wil deze ook hier delen.

Onderzoek laat zien dat blended learning effectief kan zijn, mits je goed nadenkt over het ontwerp en de didactiek. Maar wat is blended learning nu precies en wat maakt het effectief? En wat moet je als leraar doen voordat je ermee begint?

Blended learning kan worden omschreven als een mengvorm van face-to-face en ict-gebaseerde onderwijsactiviteiten, leermaterialen en tools. Beide soorten leeractiviteiten maken een substantieel onderdeel uit van het onderwijs en idealiter versterken ze elkaar. Het onderwijs maakt al vele jaren gebruik van ict voor leren en doceren, al is nog niet altijd sprake van een ‘substantieel onderdeel’. De coronacrisis heeft de noodzaak vergroot om blended learning vorm te geven.

De definitie van blended learning is zeer breed. Verschillende vormen en modellen schuilen onder haar paraplu. Je kunt tal van keuzes maken ten aanzien van diverse ontwerpcriteria, zoals: waar leren leerlingen met ict (op school, thuis, elders) en in welke mate wordt ict gebruikt. Een substantieel deel kan 30% zijn, maar ook 70%.

Redenen om blended learning te gebruiken

Samenvattend worden de volgende redenen genoemd om blended learning toe te passen (Smith & Hill, 2019):

• meer flexibiliteit (meer tijd- en plaatsonafhankelijk leren)
• het faciliteren van personalisering (o.a. leren in eigen tempo, leren op verschillende niveaus)
• betere leerresultaten
• het bevorderen van autonomie en zelfsturend leren
• meer mogelijkheden voor een leven lang leren
• kostenefficiëntie
• meer tevredenheid van leraren en leerlingen
• meer interactie tussen leraren en leerlingen, en tussen leerlingen onderling

Is blended learning effectief?

Er is veel onderzoek gedaan naar blended learning. Het is niet eenduidig welke factoren precies van invloed zijn op de effectiviteit ervan. Op basis van onderzoek zijn echter wel wat conclusies te trekken:

Leerresultaten en belang van face-to-face leren

• De mix van online en face-to-face leren leidt vaak tot betere leerresultaten dan volledig klassikaal leren en volledig online leren. ‘Vaak’ betekent echter niet ‘altijd’.
• Onderzoek laat zien dat het flipped classroom-concept – een van de modellen van blended learning – veelbelovend is. Het onderzoek toont aan dat het behoud van face-to-facetijd essentieel is voor een succesvolle toepassing van de flipped classroom. Verminder dus niet de tijd die je aan bijeenkomsten besteedt, maar vul de tijd anders in.

Didactiek en lesontwerp

Conclusies die vooral betrekking hebben op de rol van de leraar:

• Het gaat niet om de gebruikte middelen zelf, maar om de manier waarop zij worden ingezet om de instructie te ondersteunen en leren te faciliteren.
• Ict kan niet worden gebruikt om kwalitatief minder goede leraren beter te maken of om een gebrek aan professionalisering te compenseren. Slecht onderwijs wordt niet beter als je er technologie aan toevoegt.
• Het ontwerp en de gehanteerde didactiek zijn van invloed op de effectiviteit. De invloed die de leerling heeft op de wijze waarop hij kan leren (zoals zelfsturing op inhoud, volgorde en tempo) heeft een positief effect op het leerresultaat. Dat geldt ook voor de mogelijkheid om veel te oefenen en het krijgen van duidelijke feedback. Zonder een goed doordachte didactische aanpak vermindert de effectiviteit van het ict-gebruik.
• Als blended learning niet leidt tot effectief leren, komt dat vaak doordat het ontwerp ervan ad hoc tot stand is gekomen. Uiteraard vraagt het ontwerpen en toepassen van blended learning om deskundige leraren die daar ook tijd en ruimte voor hebben.
• Schneider & Preckel (2017) laten zien dat blended learning effectiever is als technologie wordt gebruikt om cognitie te ondersteunen (bijvoorbeeld door abstracte concepten te visualiseren). Het gebruik van technologie bij het ondersteunen van communicatie (denk aan chatten in groepen) zou minder effectief zijn.
• Vakgebied en onderwijsniveau lijken geen invloed te hebben op de effectiviteit. Het is niet bekend of leeftijd van leerlingen hierop van invloed is.
• Bij het gebruik van blended learning is het belangrijk om te monitoren of leerlingen online leren. Digitale leeromgevingen beschikken over functionaliteiten om dit te doen. Het is ook mogelijk om aparte ‘learning analytics’-tools te gebruiken, zoals Redash, tools van Q-Sense en tools van digitale leeromgevingen zoals Moodle.

Effecten op en kenmerken van leerlingen

Conclusies die vooral betrekking hebben op (de rol van) leerlingen:

• De omstandigheden waaronder lerenden leren (zoals de tijd die zij aan een taak kunnen besteden) verschillen sterk en zijn waarschijnlijk meer van invloed op de leerresultaten, dan het medium.
• Kenmerken van leerlingen spelen een rol bij het behalen van goede leerresultaten met blended learning (Park & Shea, 2020). Naarmate leerlingen beter in staat zijn ict te gebruiken, meer gemotiveerd zijn en naarmate zij hun eigen leren beter kunnen reguleren, zijn de resultaten beter. Ramirez‐Arellano e.a. (2018) wijzen in dit verband op cognitieve strategieën, leerstrategieën en het belang van metacognitieve vaardigheden.
• De motiverende effecten van nieuwe technologie zijn van tijdelijke aard.
• Verder kunnen leerlingen uit groepen met een lagere sociaal-economische status minder (goede) toegang hebben tot ict. Dat is uiteraard ook negatief van invloed op hun leerprestaties bij blended learning en vooral bij volledig online leren.

Je kunt dus weinig in zijn algemeenheid zeggen over de effectiviteit van blended learning, net zomin als dat je in het algemeen wat kunt zeggen over de effectiviteit van klassikaal onderwijs.

Hoe zet je blended learning goed in?

Een goede voorbereiding is het halve werk. De volgende drie punten kunnen je daarbij helpen:

1. Denk na over ontwerpcriteria van blended learning. Bijvoorbeeld over de mate waarín je online leren binnen een ontwerp wilt toepassen. Waarom maak je welke keuzes? Lees meer over verschillende ontwerpcriteria voor blended learning, met een uitgebreide toelichting
2. Verdiep je in de manier waarop je effectieve didactische principes kunt toepassen binnen blended learning. Lees bijvoorbeeld hoe je leertechnologie kunt gebruiken bij de twaalf bouwstenen van effectieve didactiek. Of hoe je de First Principles of Instruction van David Merrill kunt versterken met leertechnologie
3. Verdiep je in goede voorbeelden en onderzoek hoe je die voorbeelden op kunt nemen in je je ontwerp. Je vindt inspirerende voorbeelden in het po, vo en mbo in enkele publicaties van Kennisnet.

Meer weten?

• Lees bij de Kennisrotonde over het effect van blended lesmateriaal op de onderwijsresultaten in het vo (2016)
• Op zijn website publiceert auteur Wilfred Rubens regelmatig over nieuw onderzoek naar blended learning. Lees bijvoorbeeld zijn artikelen over de effecten van leertechnologie op studieprestaties(2017) en over de positieve effecten van samenwerkend leren, ondersteund door technologie (2019)
• Lees ook het artikel De Educatieve Parel: prijs voor origineel en inspirerend lesmateriaal op leraar24.nl

The post Hoe effectief is blended learning? first appeared on WilfredRubens.com over leren en ICT.