Wat doe je als facilitator om deelnemers aan een MOOC te ondersteunen en te stimuleren?
70 mensen met ervaring met een MOOC of een SPOC. Afgelopen week bij een klantevent van de MOOCFactory. Het unanieme geluid was wel dat je nog zo’n goede MOOC (Massive Online Open Course) kunt ontwikkelen, maar dat de facilitatie maakt of de MOOC ook gaat lopen. Je hebt een onderwerp voor je MOOC dat veel mensen aanspreekt. Je hebt goede bronnen verzameld, super prikkelende vragen bedacht. En de online omgeving ziet er ook nog heel aantrekkelijk uit. Je krijgt al zin om er aan te beginnen. Je leunt tevreden achterover. Deze klus is geklaard. En laten we eerlijk zijn. Het ontwerpen en ontwikkelen van een MOOC of SPOC is echt best wel een klus.
Alleen begint nu een volgende fase. Een fase die eigenlijk nog belangrijker is, want hierin moet het echt gaan gebeuren. Hierin wil je mensen actief betrekken. Je hoopt op deelnemers die met jou in het onderwerp duiken. Goede verhalen, prikkelende vragen, sterke discussies, nieuwe en verrassende wendingen. Leven in de brouwerij. De bronnen die jij hebt klaargezet, zijn eigenlijk slechts een opstap voor een sociaal leerproces dat je op gang wilt brengen. En een sociaal leerproces heeft meer nodig dan goede bronnen, een sterke didactische lijn en gemotiveerde deelnemers. En dat is goede facilitatie.
Ik beschrijf hier 7 ‘do’s’ voor de facilitator. Ik put uit mijn ervaring met de MOOC ‘Help, er zit een knowmad in mijn organisatie’. Misschien heb je daaraan meegedaan? Dan ga je vast tips herkennen. Van wat Joitske en ik als facilitators daar hebben gedaan :-).
Hier komen ze:
1. Welkom heten
Streef ernaar dat elke deelnemer zich welkom voelt. Door een kort bericht met een persoonlijk tintje, een aanmoediging, een vraag naar iets wat de deelnemer al schrijft. Een berichtje waarmee je laat merken: fijn dat je er bent, ik heb je gezien, voel je vooral op je gemak hier en wat leuk dat je met deze vraag of ervaring instapt. Wij hadden zo’n 600 deelnemers en hadden ons voorgenomen om elke deelnemer bij het ‘welkomsblokje’ kort persoonlijk welkom te heten. Een flinke klus, maar het helpt enorm om mensen prettig te laten starten. Bovendien helpt het jou als facilitator om je deelnemers te leren kennen.
2. Doorvragen
Een actieve rol in de online gesprekken creëert beweging en diepgang in de MOOC. Via learning analytics (bekijken en analyseren van data achter de schermen) hebben we het effect van ons handelen mooi kunnen zien: daar waar wij doorvroegen, samenvatten, nieuwe input gaven, liepen discussies langer door. Als facilitators zochten we soms naar de ‘juiste’ reactie. Stellen we een vraag? Delen we een ervaring uit onze praktijk? Heeft de groep nieuwe inspiratie nodig om nog een volgende slag te kunnen maken? Of is het nu goed om opbrengsten te oogsten? Dit soort dingen zijn prettig om te bespreken met een collega-facilitator.
3. Verbinden
Oké, de C van MOOC staat voor course, maar C voor Community zou ook passen. Deelnemers nemen op verschillende manieren deel aan een MOOC. Sommigen bekijken de aangeboden bronnen. Anderen nemen gericht deel aan een paar discussies. En een deel is geïnteresseerd in het netwerk; collega-geinteresseerden in het betreffende onderwerp. Hen gaat het om verbinding met anderen, uitwisselen van ervaringen, op elkaars input reageren. Daar ontstaat een community-gevoel en dit kun je ondersteunen door actief deelnemers met elkaar te verbinden (‘Heb je gezien dat @Piet hier een soortgelijke ervaring deelt?’).
Het schrijven van inspirerende mails is hierin belangrijk. Mailtjes werken als reminders. Ook hier laten de learning analytics ons zien dat deelnemers activiteit online toeneemt na een mailtje. De kunst is om een mail te maken waardoor deelnemers zin krijgen om online ergens op te reageren. Geef een persoonlijk tintje aan je mails. Laat zien waar een interessante discussie aan de gang is. Beschrijf iets van de oogst tot nu toe. Verleid ze om ergens vlot in te stappen. Zo’n mailtje is best een ambachtelijk werkje. Neem de tijd om die goed te schrijven. Het loont echt de moeite!
4. Samen optrekken
Ja, goed faciliteren kost tijd. Joitske en ik besteedden er elke dag 2 uur aan. Soms meer omdat we de laptop maar moeilijk dicht konden klappen. Er zijn overigens wel manieren om de investering behapbaar te maken. Namelijk door de tijd te verdelen over meerdere mensen. Zo hadden wij in week 1 een internationaal expert uitgenodigd. En in de tweede week een paar deelnemers die al heel erg als knowmad werken. Zij faciliteerde allemaal een ‘blokje’ in de MOOC. Bovendien hadden Joitske en ik de online taken verdeeld. Dat helpt erg in het richten van je aandacht.
5. Waarderen, waarderen, waarderen
Je hebt als deelnemer een reactie geplaatst en dan… voor sommigen is online iets plaatsen best spannend. Heb ik wel het goede geschreven? Kunnen anderen ermee uit de voeten? Hoe fijn is het dan als je vrij vlot een reactie krijgt? Een waarderende reactie. Dat stimuleert het zelfvertrouwen van de deelnemers. Natuurlijk is het prachtig als andere deelnemers dan reageren. Maar zeker in het begin vraagt dit om jouw aandacht. Een andere vorm van waarderen zit in de wijze waarop je omgaat met de input van deelnemers. Zo hebben wij alle door deelnemers aangedragen bronnen (video’s, blogs, artikelen) verzameld en zichtbaar gemaakt in een online lijst (listly, zie hier).
6. Snel reageren
Het filmpje werkt niet. Ik kom er niet meer in. Waar was de discussie over robots ook al weer? Help, waar moet ik beginnen? Vragen die deelnemers weerhoudt om actief bij te dragen. Terwijl ze wel willen! Het is belangrijk om hier snel op te reageren. Deze vragen kun je niet te lang laten liggen, want je loopt de kans om deze deelnemers kwijt te raken. Wat helpt is een online plek maken waar mensen met deze vragen terecht kunnen. Dan creëer je in ieder geval de kans dat andere deelnemers ook gaan reageren.
7. Persoonlijke leerroutes stimuleren
En ja, leren in een MOOC is voor veel deelnemers onwennig. Hoe beweeg je je door een geheel aan bronnen? Bij welke discussie begin je? Wat learning analytics ons bijvoorbeeld laat zien is dat deelnemers ‘keurig’ bovenaan beginnen en dan naar onderen werken. Dat is natuurlijk prima. Maar het mag ook anders. Weten de deelnemers dat wel? Besteed als facilitator aandacht aan hoe je je ook op andere manieren in een MOOC kunt bewegen. Bijvoorbeeld vanuit je eigen focus en interesse: doe vooral daar mee waar jij nieuwsgierig naar bent. Of: start een eigen discussie als je ergens over in gesprek wilt en je vindt het niet zo direct in de MOOC.
Deze 7 do’s hebben ons erg geholpen in de MOOC-tijd. En verder toch vooral een bepaalde houding. We hadden enorm zin om samen met deze groep belangstellenden van gedachten te wisselen, te leren, te onderzoeken en zo onze kennis en expertise te versterken. Dat maakte dat het vooral ook ontzettend leuk was om zo’n intensieve periode met waardevolle gesprekken te mogen meemaken! Onze belangrijkste aanrader:
Stap er in met de houding van een amateur!
Overweeg jij een MOOC of SPOC te organiseren? Ben je op zoek naar concrete ervaringen en meedenkkracht om jouw MOOC ook tot een succes te maken? Wil je je voorbereiden op je rol als facilitator? Of zoek je hulp bij het ontwikkelen en/of faciliteren van een MOOC? Bel of mail vooral om met ons kennis te maken.