Toekomst van leren, opleiden en onderwijs samen vormgeven #oeb25
We kunnen de toekomst van leren actief vormgeven door scenariodenken toe te passen, waarbij “wat als”-vragen helpen om van voorspelling naar mogelijkheden te verschuiven. Professor Gilly Salmon introduceert in haar artikel “The Learning Tree: Branching into Possibility” een nieuwe benadering voor toekomstgericht denken over leren.Tijdens editie 2025 van de OEB gaat zij hiermee met deelnemers in een afsluitende workshop aan de slag.
Geïnspireerd door het duizend jaar oude Epping Forest bij Londen, presenteert zij het concept van een “leerboom” als metafoor voor hoe systemen voor leren kunnen groeien en zich aanpassen.
Volgens Gilly ontwikkelt leren niet in rechte lijnen, net zoals bomen dat niet doen. Opkomende technologieën zoals AI, uitgebreide realiteit, biosensoren en gedecentraliseerde systemen veranderen hoe we omgaan met kennis en met elkaar. Echter benadrukt zij dat technologie alleen de toekomst niet bepaalt – het zijn de vragen die we stellen en de verhalen die we vertellen die ook richting geven.
Scenariodenken speelt hierin een centrale rol. Door “wat als”-vragen te stellen – zoals “wat als AI de begeleider van elke lerende wordt?” of “wat als kwalificaties vervangen worden door portfolio’s van levenservaring?” – verschuift de focus van voorspelling naar mogelijkheden. Het doel is niet de toekomst correct te voorspellen, maar deze voor te bereiden door leren te laten vertakken en floreren in nieuwe ecosystemen.
Gilly Salmon vergelijkt florerende systemen voor leren met bloeiende bomen die afhankelijk zijn van diversiteit, onderlinge afhankelijkheid en tijd. Net zoals bomen groeien in relatie tot bodem, schimmels en andere soorten, hebben systemen voor leren meer nodig dan slimme platforms of algoritmes. Ze vereisen inclusief ontwerp, cultureel bewustzijn, menselijke verbinding en een commitment aan ethische, schaalbare innovatie.
Een “leerboom” put uit diepe wortels van wijsheid uit het verleden, levenservaring en tradities op het gebied van leren wereldwijd. De stam bevat kernwaarden zoals toegankelijkheid, gelijkheid, nieuwsgierigheid en creativiteit, terwijl de takken zich volgens haar uitstrekken door innovatie en experimenten.
Collectief toekomstdenken vereist diverse stemmen uit onderwijs, bedrijfsleven en publieke sector die samenkomen met gedeelde verantwoordelijkheid. Toekomstdenken is niet alleen voor beleidsmakers of technologen – docenten, trainers, ontwerpers en lerenden brengen allemaal waardevolle inzichten over wat belangrijk is en wat kan ontstaan. Die diverse stemmen komen tijdens de OEB jaarlijks bij elkaar.
Voor praktische implementatie stelt Gilly voor om de toekomst te prototypen in kleine, tastbare manieren: in leercafés, innovatielabs en strategische bijeenkomsten. Mensen kunnen kort stappen in 2035 en terugwerken, waarbij ze een tak bouwen, vrucht benoemen en een doorn identificeren.
Als voorbeelden van hoe leren er in 2035 uit zou kunnen zien noemt zij: een koolstofneutraal curriculum dat milieubeheer in elk vak verweven heeft, AI-versterkte begeleiding voor emotioneel welzijn en cognitieve groei, wereldwijde “leer stammen” die samenwerken via meeslepende ervaringen, levenslange “leerbomen” waar certificaten groeien en zich aanpassen, en ethische innovatiehubs die door lerenden worden geleid.
Gilly Salmon benadrukt dat we geen passieve ontvangers van toekomstige verandering zijn, maar “mede hovenier”. De takken die we vandaag bedenken kunnen de paden worden die onze lerenden morgen bewandelen. Ondanks uitdagingen zoals polarisatie en digitale kloven bieden de komende jaren volgens haar krachtige mogelijkheden voor rechtvaardiger, inclusiever en vrolijker onderwijs.
Mijn opmerkingen
Gilly Salmon is één van de grootheden op het gebied van leren, opleiden en onderwijs met behulp van digitale technologie. Zij is erg creatief en gebruikt veelvuldig metaforen om zaken duidelijk te maken en bespreekbaar te maken. De redactie van e-learning.nl is als mediapartner ook dit jaar bij de OEB aanwezig en zal verslag doen van deze en andere sessies.